ქართული და უცხოური აკადემიური სივრცის წარმომადგენელთა მეორე წერილი რიონის ხეობის გადარჩენისათვის მებრძოლთა მხარდასაჭერად / Second letter from Georgian and foreign academics in solidarity of the Guardians of the Rioni Valley

For an extended English version scroll down

 

ჩვენ, საქართველოს და მსოფლიოს უმაღლესი სასწავლო და კვლევითი დაწესებულებების სტუდენტები, ლექტორები, მკვლევარები, ადმინისტრაციული თანამშრომლები და სამეცნიერო საქმესთან დაკავშირებული სხვა ადამიანები, ერთობლივად პირველად შარშან ნოემბერში გამოვეხმაურეთ ნამოხვანჰესის უკანონო მშენებლობის წინააღმდეგ მებრძოლ ადგილობრივთა დარბევას ხელისუფლების მიერ. წინამდებარე წერილით, ერთი მხრივ, გვსურს, კიდევ ერთხელ დავადასტუროთ ჩვენი სოლიდარობა რიონის ხეობის მცველებისადმი და შევაფასოთ განვლილ თვეებში დაგროვილი გამოცდილება. მეორე მხრივ, გვსურს, გამოვხატოთ ჩვენი მხარდაჭერა იმ მოთხოვნებისადმი, რასაც რიონის ხეობის მცველები წინაპირობად აყენებენ სახელმწიფოს მიერ მოწვეული ევროკავშირის ენერგეტიკული გაერთიანების დავების გადაწყვეტისა და მოლაპარაკების ცენტრის ხელმძღვანელის, დოქტორ დირკ ბუშლეს ხელმძღვანელობით დაგეგმილი მედიაციის პროცესის დასაწყებად.

როდესაც პირველი წერილი გამოვაქვეყნეთ, პროტესტი ჯერ კიდევ საწყის ეტაპზე იყო და რასაც მაშინ სურვილის სახით გამოვთქვამდით, მას მერე მართლაც მოხდა: რიონის ხეობის მცველთა თავდაუზოგავი და მშვიდობიანი ძალისხმევის წყალობით, მათ გარშემო გაერთიანდა არა მხოლოდ საქართველოს სხვა მრავალი თემი, რომელთაც მსგავსი პრობლემები უდგათ, არამედ რიონის ხეობის ბრძოლამ შემოიკრიბა და გაამხნევა ხალხის წინააღმდეგობა საქართველოს მრავალ ინდუსტრიულ და სამთო-მომპოვებელ ცენტრშიც. უკანასკნელი შვიდი თვის მანძილზე მათ მთელი ქვეყნის საზოგადოებაში აღძრეს თვითორგანიზების, განსჯისა და მოქალაქეობრივი ზრდის პროცესი, რომელიც, პარტიული და საპარლამენტო ბრძოლების სივრცისგან დამოუკიდებლად, სულ უფრო აფართოვებს თავის სამოქმედო თუ სააზროვნო არეალს.

რიონის ხეობის მცველთა თანმიმდევრულობის წყალობითვე ერთი-მეორის მიყოლებით ჩამოეხნა ნიღაბი იმ ეკონომიკური, სამართლებრივი და სამართალდამცავი სისტემის ძირეულ მანკიერებებს, რასაც საქართველოში ბოლო ათწლეულების მანძილზე აყალიბებდნენ ხელისუფლებები. ამ სისტემური მანკის თვალნათელი განსხეულებაა გუმათის გზაზე აღმართული რკინის კედელი. ბოლო თვეებში საკუთარი მოქალაქეებისთვის თავსდატეხილი ძალადობით და შუაგულ იმერეთში საოკუპაციო რეჟიმის დაწესებით ქართულმა სახელმწიფომ შეუნიღბავად გვამცნო, რომ ის, რასაც  “განვითარებად“ გვასაღებენ, გულისხმობს დემოკრატიისა და თავისუფლების ყველა პრინციპის ფეხქვეშ გათელვასა და რეალური განვითარების უგულებელყოფას.

ჩვენ, აკადემიური მუშაობის სხვადასხვა საფეხურზე მყოფი ადამიანები, საკუთარ დარგობრივ ცოდნასა თუ კვლევებზე დაყრდნობით ვადასტურებთ, რამდენად პრობლემურია “განვითარების“ ეს გაბატონებული მოდელი. ჩვენ ეკონომიკურ, სოციალურ, ეკოლოგიურ, პოლიტიკურ, სამართლებრივ, კულტურულ, გეოლოგიურ, ფსიქოლოგიურ, არქეოლოგიურ თუ სხვა დარგობრივ ჭრილში ვხედავთ იმ რისკებსა და ფასს, რადაც გვიჯდება ჩვენი ხელისუფლებების მიერ ჩვენი, ხალხის დაუკითხავად არასწორად გადადგმული ნაბიჯები. რასაც ჩვენ უბრალოდ ვადასტურებთ, რიონის ხეობის მცველები არა მარტო ამბობენ, არამედ ყოველდღიურად აკეთებენ კიდეც -  ისინი თავიანთი სხეულებით, ფიზიკური და სულიერი სიმტკიცით მოწმობენ, რას ნიშნავს, როცა მათივე ქვეყნის ხელისუფლება საკუთარი ხალხის ინტერესების საწინააღმდეგო ხელშეკრულებას დებს. ხელშეკრულებას, რომელიც სახელმწიფოს ავალდებულებს, კერძო ინვესტორი ნებისმიერ ფასად დაიცვას ხალხის პროტესტისგან და გადააბიჯოს ქვეყნის კონსტიტუციას. 

ამ უკიდეგანო უსამართლობით შეურაცხყოფილები, ჩვენ უპირობოდ ვუჭერთ მხარს რიონის ხეობის მცველთა გადაწყვეტილებას, არ ჩაერთონ მედიაციის პროცესში, სანამ არ დაკმაყოფილდება ის აუცილებელი პირობები, რომელთა შესრულების გარეშეც ყოველგვარ მედიაციას აზრი ეკარგება:

პირველ რიგში, ხელისუფლებამ უნდა აიღოს გუმათჰესთან არსებული რკინის ბარიკადები, ხეობიდან გაიყვანოს საპოლიციო ძალები, შეწყვიტოს პროტესტის მონაწილეთა მიმართ რეპრესიული და სამართლებრივი ღონისძიებები და რიონის ხეობის მცველებსა და მათ მხარდამჭერებს მისცეს საშუალება, დაუბრუნდნენ პროტესტის თავდაპირველ ადგილს სოფელ ნამოხვანში. ამის შემდეგ, ხელისუფლებამ უნდა უზრუნველყოს ხეობაში კომპანია “ენკას“ უკანონოდ მიმდინარე სამუშაოების შეწყვეტა, რათა დაიწყოს მედიაციის პროცესი.

საუნივერსიტეტო წრის წარმომადგენლები, ჩვენი მხრივ, ვუდასტურებთ ბატონ ბუშლეს, რომ, დანარჩენ ქართულ სამოქალაქო საზოგადოებასთან ერთად, ჩვენც სრულად ვიზიარებთ რიონის ხეობის მცველების მიერ წამოყენებულ პირობებს; ხოლო ხელისუფლებას, ამ პირობების დაკმაყოფილების მიღმა, მოვუწოდებთ თვალი გაუსწოროს იმ მყარ მოცემულობას, რომ ნამოხვანის ჰესების კასკადის ხელშეკრულების გარშემო დაძრულია ჭეშმარიტად სახალხო მასშტაბის მოძრაობა, რომლის წინაშეც ყოველგვარი რეპრესია და რკინის კედელი უძლურია.

დროა, ხელისუფლება თავად დროზე ჩაერთოს დამოუკიდებლობის შემდეგ და განსაკუთრებით ბოლო ათწლეულში ჩამოყალიბებული ეკონომიკური პოლიტიკის გადააზრებაში. ეს პოლიტიკა გულისხმობს ენერგორესურსების აგრესიულ ათვისებასა და უცხოური ინვესტიციების “მოზიდვას“ ქვეყნის მოქალაქეთა უმრავლესობის სოციალურ-ეკონომიკური ინტერესების შემლახველი პირობებით, რაც ადამიანებს სხვას აღარაფერს უტოვებს, საზღვარგარეთ შრომით მიგრაციაში წასვლის გარდა. “ენკასთან“ ნამოხვანჰესის თაობაზე დადებული ხელშეკრულება ყოველგვარი შინაარსისგან ცლის და აბუჩად იგდებს “დამოუკიდებლობის“ ცნებას და გვწირავს იმისათვის, რომ ეკონომიკურად სრული დამოკიდებულობის მდგომარეობაში ჩავრჩეთ, მით უფრო მაშინ, როდესაც ნამოხვანჰესის ხელშეკრულება, თავისი ანტი-სახელმწიფოებრივი და ანტი-სახალხო ხასიათით, არ არის ცალკეული შემთხვევა: ასზე მეტი დაგეგმილი ჰესის პროექტიდან, ყველა ხელმოწერილი თუ უკვე მიმდინარე პროექტის შემთხვევაში, “ენერგოდამოუკიდებლობის“ არგუმენტს აბათილებს თავად ხელშეკრულებებში ჩადებული და ხელმოწერისას სახელმწიფოს მიერ გაუაზრებელი პირობები, რომლებიც სახელმწიფოს მძიმე ფისკალურ რისკებს აკისრებს, მას ავალდებულებს, მაღალი ტარიფით გარანტირებულად შეისყიდოს გამომუშავებული ენერგია და არც იმის გარანტიას იძლევა, რომ, საბოლოოდ, გამომუშავებული ენერგია ქვეყნის შიგნით დარჩება. ნამოხვანჰესის შემთხვევაშიც, ინვესტიციის ამუშავების დასაჩქარებლად, სახელმწიფომ კომპანიას უფლება მისცა, კანონით სავალდებულო კვლევები ნაწილობრივ წარედგინა, და წინასწარ გასცა სამუშაოების დაწყების ნებართვა, რომელთაც “მოსამზადებელი“ ერქმევა, სინამდვილეში კი უკვე არსებითად ცდება მოსამზადებელ ეტაპს. რაც მთავარია, იმ პირობებში, რომ კანონით დადგენილი მოთხოვნები ან უგულებელყოფილია ან მხოლოდ ნაწილობრივაა შესრულებული, სახელმწიფოს კომპანიისათვის უკვე აქვს გადაცემული სიმბოლურ ფასად ასობით ჰექტარი მიწა და შემდგომშიც აძლევს კომპანიას საშუალებას, დამატებითი დასაბუთების გარეშე მოითხოვოს დამატებითი მიწა და წყლის რესურსი, რომელთა მოხმარებაც ყოველგვარი ლიცენზიისა და კონტროლის გარეშე შეეძლება.  

დროა, სახელმწიფომ ადამიანების საჭიროებების გათვალისწინებით შეიმუშავოს  გრძელვადიანი სტრატეგული გეგმა, რომლის საფუძველზეც განისაზღვრება, გვჭირდება თუ არა დამატებითი ჰიდროელექტროსადგურები. ხოლო, თუ ქვეყანას მართლაც ესაჭიროება დამატებითი ენერგია, სახელმწიფომ იზრუნოს ალტერნატიული, გარემოსადმი უფრო მეგობრული ახალი ტექნოლოგიების დანერგვაზე, რომლებიც არც პრიორიტეტულ სექტორებად გამოცხადებული ტურიზმის და სოფლის მეურნეობის ადგილობრივი პოტენციალის ათვისებასთან მოვა წინააღმდეგობაში.

დროა, სახელმწიფომ სათანადოდ გაიაზროს, რამხელა მასშტაბის ეკოლოგიური და დემოგრაფიული გამოწვევების წინაშე დგას: ქვეყანა ისედაც ვერ უმკლავდება სამხედრო კონფლიქტების შედეგად აყრილ ასიათასობით ლტოლვილს. 1990-იანი წლებიდან დღემდე უწყვეტად გრძელდება ქვეყნიდან ეკონომიკური ემიგრაცია და სწორედ შრომით მიგრანტთა რეგულარული ფულადი გადმორიცხვებია ის, რაც კიდევ ელემენტარულ სტაბილურობას სძენს ქვეყნის მოსახლეობის დიდი ნაწილის რეალურ ეკონომიკურ ცხოვრებას. 1980-იანი წლებიდან მოყოლებული, საქართველოსთვის უცხო არ არის ეკოლოგიური მიგრანტების ფენომენიც. დაბეჯითებით შეიძლება ითქვას, რომ რაც უფრო ღრმად შეტოპავს სახელმწიფო საკუთარი წყლების, მიწებისა და მათ ქვეშ არსებული წიაღისეულის ველური ათვისების პოლიტიკაში, ამ პატარა ქვეყანაში სულ უფრო დავიწროვდება საცხოვრებლად ვარგისი სივრცე, რისი დღევანდელი შემზარავი მაგალითიცაა საძირკველგამოშიგნული სოფელი შუქრუთი. დიდი და მცირე ჰესების ყოველგვარი კომპლექსური ეკონომიკური და ეკოლოგიური გათვლის გარეშე მშენებლობის შედეგად უცხოვრებელი შეიქნება არა მხოლოდ დასატბორი არეალები, არამედ მათ მახლობლად დანესტიანებული და გაუწყლოებული გარემოც. ერთი თაობაც საკმარისია ამგვარი პოლიტიკის პირობებში და სულ მალე მოვესწრებით მიგრაციის ისეთ ტალღებს, როცა ადამიანებს უკან მოტოვებული სახლებიც კი არ ექნებათ, სადაც საზღვარგარეთ გამომუშავებულ ფულს გადარიცხავენ.

ზემოთქმულის გათვალისწინებით, არ არის გასაკვირი, რომ რიონის ხეობის მოძრაობის მოწინავე მხარდამჭერებად სწორედ ქვეყნიდან გადახვეწილი შრომითი მიგრანტები იქცნენ, რადგან ამ ბრძოლაშია თავმოყრილი მათი სამშობლოდან მოწყვეტის მიზეზიც და იმედიც, რომ დაბრუნება შესაძლებელი იქნება. ამ  მტკივნეული საზოგადოებრივი ძვრების გასიგრძეგანების გარეშე შეუძლებელია ნამოხვანჰესის გარშემო დავაში მიიღწეს რამე, რაც ღირსი იქნებოდა, ერქვას “სამართალი“.

ხელისუფლებამ კი, ქვეყნის საარსებო გარემოს წინაშე მდგომი საფრთხეებისა და მზარდი საზოგადოებრივი მოძრაობის პირისპირ, დროა შეიგნოს, რომ  ყველაზე გონივრული და პროგრესული იქნება, თავადვე შეაჩეროს “განვითარების“ სახელით შენიღბული ეს ნგრევა, აიღოს პასუხისმგებლობა უკვე დამდგარ ადამიანურ და ბუნებრივ ზიანზე და, რაც მთავარია, გაითავისოს, რომ რაც უფრო მალე გამოიჩენს ამისთვის საჭირო პოლიტიკურ ნებას, მით ნაკლებ უხეში იქნება უფსკრულის წინაშე დამუხრუჭება.

კიდევ ერთხელ დაჟინებით მოვითხოვთ, სახელმწიფომ უპირობოდ დააკამყოფილოს მედიაციის პროცესის დაწყების წინაპირობად წამოყენებული მოთხოვნები. წინამდებარე წერილზე აკადემიური სივრცეებიდან ონლაინ-სივრცეში გაფანტულ სტუდენტთა, მკვლევართა, ლექტორთა და სხვათა მიერ დატანებული თითოული ხელმოწერა თითო გამაფრთხილებელი დაბრახუნებაა გუმათში აღმართულ რკინის კედელზე.

 

Last November we, students, lecturers, researchers, administrative staff and other employees and affiliates of higher education and research institutions in Georgia and abroad, published a first collective statement on the government's crackdown on a small group of protesters against the illegal construction of the Namokhvani HPP in the Rioni valley in Western Georgia. In this second letter, we would like to restate what are the fundamental problems that Georgia is facing in relation to a devastating hydropower policy, reaffirm our solidarity with the protesting locals who have come to be called “Guardians of the Rioni Valley”, evaluate the experience gained over the past months, and express our support for the demands advanced by the Guardians as a precondition for their involvement in the mediation process to be led by Dr. Dirk Buschle, Head of the EU Energy Union Dispute Resolution and Negotiation Center.

We call the construction works in the Rioni Valley illegal because, in order to hasten the start of the investment, the Georgian state permits the Turkish company “Enka” to launch the construction (deemed to be merely “preparatory”, but in reality going well beyond the preparatory stage) without having submitted all mandatory statutory investigations and thorough studies concerning the environmental impact and the feasibility of the project. Most importantly, while the legal requirements remain either ignored or unduly fulfilled, the state has already handed over to the company hundreds of hectares of land for only a symbolic price. Besides, the company is allowed to further demand more land and water without having to substantiate such demand or to obtain any license for extracting their resources. The scandalous terms of the Namokhvani HPP agreement are but one particularly painful example of a tendency that is characteristic for all large and small hpp agreements stipulated or already in the course of implementation, among those more than hundred hpp projects, for which the Georgian state envisions to attract foreign investment. The narrative of “energy security” or “independence” is undermined by the very terms of the contracts the state failed to acknowledge when signing them: they impose heavy fiscal burdens on the state; they oblige the state to purchase the generated electricity at a rate pre-determined by Guaranteed Power Purchase Agreements; and they are far from guaranteeing that the generated energy will remain within the country. While the state ensures all project risks with its own budget, and invests considerable amount of natural land and water resources in the project, it retains no guarantees whatsoever, either to draw economic benefit or to have any control over production, distribution, and pricing of electricity.

Thanks to the consistency of the Guardians of the Rioni Valley, one by one the fundamental vices of the economic, legal and law enforcement systems in post-independence Georgia have been unmasked. The iron wall erected on the Gumati road is but their most blatant embodiment. In recent months, by inflicting violence on its own citizens and establishing an occupation regime in the middle of the region of Imereti, the Georgian state has unequivocally given us to understand that what it calls "development" means trampling on all principles of democracy and freedom, neglecting real development. The Guardians of the Rioni Valley have not only been saying this on a daily basis since months, but they bear testimony, with their very bodies, their physical and spiritual strength, to what it means when the state enters into an agreement that then obliges it to protect a private investor from a popular protest at all costs and to infringe its own Constitution that guarantees citizens’ freedom of movement and right to protest.

We, who study and work at different academic levels, confirm based on our respective field knowledges and empirical findings that the dominant model of "development" indeed is deeply problematic. In many respects, be they economic, social, ecological, political, legal, cultural, geological, psychological, archaeological or other, we clearly see the risks and costs we all will have to pay because of steps undertaken by our governments without having consulted with their people. Insulted by this immense injustice, we unconditionally support the decision of the Guardians of the Rioni Valley not to engage in the mediation process until the necessary conditions are met, without which any mediation would become meaningless:

First, the authorities should remove the iron barricades near Gumati, withdraw police forces from the gorge, stop repressive and legal measures against protesters, and allow the Guardians and their supporters to return to their original location in the village Namokhvani near the site of construction. Next, the government should ensure that the illegal work of the company "Enka" in the valley is discontinued so that the mediation process may take off.

We, representatives of academic institutions, would for our part like to confirm to Dr. Buschle that, along with the rest of Georgian civil society, we fully share the conditions set by the Guardians. As for the Georgian authorities, besides the satisfaction of these conditions, we call on them to acknowledge the fact that the protests regarding the contract stipulated by the state on the Namokhvani HPP has given birth to a truly national movement, in the face of which all repression and iron walls are powerless.

When we published the first letter, the protest was still in its infancy, and what we only had declared as a wish since then actually came true: thanks to the selfless and peaceful efforts of the Guardians, not only many other Georgian communities with similar problems gathered around them, but they also encouraged people’s resistance in many industrial and mining centers of Georgia. Over the past seven months, they have sparked a process of self-organization, reflection, and civic growth, aside from party and parliamentary struggles, and this process continues expanding its sphere of action and thought.

It is time for the government to follow in the footsteps of Georgian society and to start rethinking the economic policy that various governments have been implementing since Georgia’s independence and especially since the last decade. This policy implies aggressive exploitation of energy (and other natural) resources and the “attraction” of foreign investment on conditions that hurt the socio-economic interests of the majority of the country's citizens, leaving them with no choice but to migrate abroad for work. The Namokhvani HPP agreement with “Enka” voids and scorns the very notion of "independence" and condemns us to remain in a condition of economic dependency, especially given that the Namokhvani HPP agreement, with everything that in it contradicts the interests of the state and the people, is no exception.

It is time for the state to develop a long-term strategic plan based on the needs of the people, which will make possible to determine whether we need additional hydropower plants at all. And if the country really needs extra energy, the state should take care of introducing alternative, more environmentally friendly technologies that will not run counter to the development of tourism and agriculture, which have been declared priority sectors.

It is time for the state to properly understand the scale of the environmental and demographic challenges it faces: the country is already failing to cope with the socio-economic challenges of hundreds of thousands of internally displaced persons as a result of military conflicts in early the 1990s and the late 2000s. Economic emigration from the country has not declined since the 1990s, and the remittances continue providing basic safety to the economic life of a large part of the country's population. Since the 1980s, Georgia has also been witnessing ecological migrations. The deeper the state plunges in its policy of wild exploitation of its own waters, lands and minerals, the narrower will livable space in this small country become. The foundations of the village Shukruti, literally eaten out by savage extraction of manganese is today’s horrific example of worse devastation elsewhere. By promoting the construction of large and small hydropower plants without any complex economic and ecological calculations, the state will make unlivable not only the areas to be flooded, but also the moistened and dehydrated surroundings. One more generation under such a policy is enough for us to witness waves of migration, when people will not even leave behind livable homes where to transfer money earned abroad.

It is then hardly surprising that economic migrants have become the most vocal and numerous supporters of the Rioni Valley movement, for this struggle contains both the reasons for their being torn from their homeland and the hope that return will be possible. Without taking into consideration this deep pain that accounts for the comprehensive societal investment in the cause of the Rioni Valley it will be impossible in the dispute around the Namokhvani HPP to obtain anything that might merit to be called “justice.”

Faced with the dangers of the country's environment and growing social movement, it is time for the government to realize that it would be most reasonable and progressive to stop this destruction disguised as "development", to take responsibility for the human and natural damage already done and, most importantly, to realize that the sooner it shows the necessary political will, the less violent the braking before the abyss will be.

We once again insist that the state unconditionally meet the requirements set as a precondition for the start of the mediation process. May each signature placed on this letter by students, researchers, lecturers, and others scattered from academic spaces into the online realm be taken as so many warning knocks on the iron wall in Gumati.

 

For lack of an English interface on the website, here is a translation of the fields necessary for signing the petition: https://cutt.ly/NnJR2sj