“Marneulidə azərbaycanlılara qarşı diskriminasiya və zorakılıq dayandırılsın!” „შეწყვიტეთ დისკრიმინაცია და ძალადობა აზერბაიჯანელების მიმართ მარნეულში!“

Mətbuatda yayılan məlumata görə, 2025-ci il 19 sentyabr tarixində Marneuli Bələdiyyə sədrinin müavini Riçard Giganinin oğlu, Marneuli Bələdiyyəsinin əməkdaşı Mamuka Gigani və Marneuli Meriyasının əməkdaşı Tornike Mtvarelidze, “Melodiya” şirniyyat mağazasında gürcü dilini bilməyən mağaza əməkdaşına qarşı fiziki və psixoloji zorakılıq tətbiq etmişdir.

Hadisə zamanı Mamuka Gigani mağaza işçisini gürcü dilini bilmədiyinə görə döymüş, Tornike Mtvarelidze isə işçini təhqir etmiş, zorla mağazadan çıxarmış və ona “öz vətəninə qayıt” ifadəsini işlətmişdir.

Bu insident yerli azərbaycanlı icması ilə yanaşı, gürcü cəmiyyətində də ciddi narazılıq doğurmuşdur. Hüquq-mühafizə orqanları yalnız Mamuka Giganini bir gün sonra saxlamış, Tornike Mtvarelidze barəsində isə hər hansı hüquqi tədbir görülməmişdir. Hazırda zərərçəkmiş şəxs və onun ailəsinə yerli idarəetmə və polis orqanları tərəfindən təzyiqlərin davam etdiyi, ailənin mənəvi və psixoloji təsir altında olduğu bildirilməkdədir.

Hüquqi əsaslar

Gürcüstan Konstitusiyası “Maddə 14: Hər kəs qanun qarşısında bərabərdir.

Maddə 38: Gürcüstan bütün vətəndaşlarının etnik, mədəni, dil və dini kimliyini qoruyur”.

• Gürcüstan Respublikasının “Ümumi Təhsil haqqında” Qanunu (Maddə 13) milli azlıqların ana dilindən sərbəst istifadə etmək, mədəni kimliyini qorumaq və ifadə etmək hüququnu təsbit edir. Eyni zamanda dövlət dili (gürcü dili) öyrədilməlidir ki, azlıqlar cəmiyyətə tam inteqrasiya edə bilsinlər.
• Gürcüstan Respublikasının “Ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğvi haqqında” Qanunu diskriminasiyanın hər bir formasını qadağan edir və bütün şəxslərin qanun qarşısında bərabər hüquqlarını təmin etməyi hədəfləyir. Etnik mənsubiyyətə görə ayrı-seçkilik qəti qadağandır. Dövlət və özəl qurumlar hər kəs üçün bərabər hüquq və imkan təmin etməlidir.
• İnzibati münasibətlərdə dil hüquqları. Milli azlıqların sıx yaşadığı bölgələrdə dövlət orqanları onların dillərində də ünsiyyət üçün şərait yaratmalıdır.
• Gürcüstan, həmçinin BMT-nin İrqi Ayrı-seçkiliyin Bütün Formalarının Ləğvi haqqında Konvensiyasına (CERD), Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasın, Avropa Şurasının Milli Azlıqların Müdafiəsi üzrə Çərçivə Konvensiyasına və ATƏT-in Milli Azlıqların Hüquqları ilə bağlı öhdəliklərinə tərəfdaşdır. Bu öhdəliklərə baxmayaraq, ayrı-seçkiliyin praktiki aradan qaldırılması istiqamətində ciddi çatışmazlıqlar mövcuddur.

Dövlət, azərbaycanlıların sıx yaşadığı bölgələrin sosial-iqtisadi inkişafına lazımi diqqəti yetirməyib. Nəticədə həmin icmalar müəyyən mənada “qapalı mühitdə” qalıb.

İctimai həyat, dövlət idarələri, səhiyyə və digər xidmətlərdə gürcü dilinin üstünlüyü azərbaycanlıları çətin vəziyyətə salır, amma dövlət bunun qarşısını almaq üçün uzunmüddətli adaptasiya proqramlarını güclü şəkildə həyata keçirməyib.

Dövlətin bəzi siyasətçiləri üçün milli azlıqların inteqrasiyası prioritet mövzu olmayıb. Bu səbəbdən uzunmüddətli və ardıcıl strategiya hazırlanmayıb.

Gürcüstanda azərbaycanlıların gürcü dilini bilməməsi yalnız icma daxilindəki ənənəvi mühitin nəticəsi deyil, həm də dövlətin tarixi, təhsil, sosial və siyasi sahələrdə kifayət qədər ardıcıl və keyfiyyətli siyasət yürütməməsinin nəticəsidir. Əgər dövlət azərbaycanlıların gürcü dilini öyrənməsi üçün daha sistemli, uzunmüddətli və əlçatan proqramlar həyata keçirsəydi, inteqrasiya daha sürətli gedərdi.

 

 

Tələblər

Biz, aşağıda imza atanlar, Gürcüstan hökumətindən və beynəlxalq insan hüquqları institutlarından aşağıdakı tədbirlərin görülməsini tələb edirik:

1. Riçard Gigani və Tornike Mtvarelidze Yerli İdarəetmə Seçkilərinin proporsional siyahısından çıxarılsın və Marneuli Bələdiyyəsindəki vəzifələrindən azad edilsin. Mamuka Gigani Marneuli Bələdiyyəsindən azad edilsin. Riçard Giganin zorakıllıq halları 90-ci illərdə də öz hüquqi cavabını almadı və müvafiq olaraq ailəsi tərəfindən bu gün də zorakıllıq, zorbalıq, fiziki şiddət davam edir.
2. Yerli idarəetmə strukturlarında diskriminasiya və tolerantlıqla bağlı məcburi maarifləndirmə proqramları tətbiq edilsin.
3. Hüquq-mühafizə orqanları zərərçəkmiş şəxsə və ailəsinə qarşı təzyiqləri dərhal dayandırsın, istintaq tam müstəqil və şəffaf şəkildə, qanunvericiliyə uyğun aparılsın.
4. Ayrı-seçkiliyi qadağan edən qanunların icrası gücləndirilsin və pozuntulara qarşı real və ədalətli sanksiyalar tətbiq olunsun.
5. Təhsil, səhiyyə, məşğulluq və dövlət xidmətlərində bərabər imkanlar təmin edilsin.
6. Gürcüstan Ombudsmanı və müstəqil nəzarət qurumları tərəfindən diskriminasiya halları üzrə şikayətlərin səmərəli və qərəzsiz araşdırılması təmin olunsun.

პრესაში გამოქვეყნებული ინფორმაციის თანახმად, 2025 წლის 19 სექტემბერს, მარნეულის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს მოადგილის რიჩარდ გიგანის შვილი, მარნეულის მუნიციპალიტეტის თანამშრომელი, მამუკა გიგანი და მარნეულის მერიის თანამშრომელმა თორნიკე მთვარელიძემ „მელოდიას“ საკონდიტრო მაღაზიაში ფიზიკურად და ფსიქოლოგიურად შეურაცხყვეს მაღაზიის თანამშრომელი, რომელიც ქართულად არ საუბრობდა.

ინციდენტის დროს მამუკა გიგანმა მაღაზიის თანამშრომელი ქართული ენის არცოდნის გამო სცემა, ხოლო თორნიკე მთვარელიძემ თანამშრომელს შეურაცხყოფა მიაყენა, მაღაზიიდან ძალით გაიყვანა და უთხრა: „დაბრუნდი სამშობლოში“.

ამ ინციდენტმა სერიოზული უკმაყოფილება გამოიწვია არა მხოლოდ ადგილობრივ აზერბაიჯანულ თემში, არამედ ქართულ საზოგადოებაშიც. სამართალდამცავმა ორგანოებმა ერთი დღის შემდეგ მხოლოდ მამუკა გიგანი დააკავეს, თუმცა თორნიკე მთვარელიძის წინააღმდეგ არანაირი სამართლებრივი რეაგირება არ მომხდარა. ამჟამად ვრცელდება ინფორმაცია, რომ დაზარალებული და მისი ოჯახი ადგილობრივი ხელისუფლებისა და პოლიციის ორგანოების ზეწოლის ქვეშ არიან, ხოლო ოჯახი მორალური და ფსიქოლოგიური ზემოქმედების ქვეშაა.

 

სამართლებრივი საფუძველი

• საქართველოს კონსტიტუცია „მუხლი 14: ყველა თანასწორია კანონის წინაშე. მუხლი 38: საქართველო იცავს ყველა მოქალაქის ეთნიკურ, კულტურულ, ენობრივ და რელიგიურ იდენტობას“.
• საქართველოს კანონი „ზოგადი განათლების შესახებ“ (მუხლი 13) ადგენს ეროვნული უმცირესობების უფლებას თავისუფლად გამოიყენონ მშობლიური ენა, დაიცვან და გამოხატონ თავიანთი კულტურული იდენტობა. ამავდროულად, სახელმწიფო ენა (ქართული) უნდა ისწავლებოდეს ისე, რომ უმცირესობებმა შეძლონ საზოგადოებაში სრულად ინტეგრირება.
• საქართველოს კანონი „დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ“ კრძალავს დისკრიმინაციის ყველა ფორმას და მიზნად ისახავს კანონის წინაშე ყველა პირისთვის თანასწორი უფლებების უზრუნველყოფას. ეთნიკური კუთვნილების საფუძველზე დისკრიმინაცია მკაცრად აკრძალულია. სახელმწიფო და კერძო დაწესებულებები ვალდებულნი არიან უზრუნველყონ ყველასთვის თანაბარი უფლებები და შესაძლებლობები.
• ენობრივი უფლებები ადმინისტრაციულ ურთიერთობებში. ეროვნული უმცირესობებით მჭიდროდ დასახლებულ რეგიონებში სახელმწიფო ხელისუფლებამ უნდა შექმნას პირობები მათ ენებზე კომუნიკაციისთვის.
• საქართველო ასევე არის რასობრივი დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ გაეროს კონვენციის (CERD), ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის, ეროვნული უმცირესობების დაცვის შესახებ ევროპის საბჭოს ჩარჩო კონვენციის და ეროვნული უმცირესობების უფლებებთან დაკავშირებული ეუთოს ვალდებულებების მხარე. ამ ვალდებულებების მიუხედავად, დისკრიმინაციის პრაქტიკული აღმოფხვრის კუთხით სერიოზული ხარვეზებია.

 

სახელმწიფომ სათანადო ყურადღება არ მიაქცია აზერბაიჯანელებით მჭიდროდ დასახლებული რეგიონების სოციალურ-ეკონომიკურ განვითარებას. შედეგად, ეს თემები გარკვეული გაგებით „ჩაკეტილ გარემოში“ დარჩნენ.

ქართული ენის დომინირება საზოგადოებრივ ცხოვრებაში, სახელმწიფო ადმინისტრირებაში, ჯანდაცვასა და სხვა სერვისებში აზერბაიჯანელებს რთულ მდგომარეობაში აყენებს, მაგრამ სახელმწიფომ ენერგიულად არ განახორციელა გრძელვადიანი ადაპტაციის პროგრამები ამის თავიდან ასაცილებლად.

ეროვნული უმცირესობების ინტეგრაცია სახელმწიფოს ზოგიერთი პოლიტიკოსისთვის პრიორიტეტი არ ყოფილა. ამ მიზეზით, გრძელვადიანი და თანმიმდევრული სტრატეგია არ შემუშავებულა.

საქართველოში მცხოვრებ აზერბაიჯანელებში ქართული ენის არცოდნა არა მხოლოდ თემში არსებული ტრადიციული გარემოს შედეგია, არამედ სახელმწიფოს მიერ ისტორიულ, საგანმანათლებლო, სოციალურ და პოლიტიკურ სფეროებში საკმარისად თანმიმდევრული და მაღალი ხარისხის პოლიტიკის გატარების უუნარობის შედეგიც. სახელმწიფოს მიერ აზერბაიჯანელებისთვის ქართული ენის შესწავლის უფრო სისტემატური, გრძელვადიანი და ხელმისაწვდომი პროგრამების განხორციელების შემთხვევაში, ინტეგრაცია გაცილებით სწრაფად წარიმართებოდა.

 

მოთხოვნები

ჩვენ, ქვემორე ხელმომწერები, მოვითხოვთ, რომ საქართველოს მთავრობამ და საერთაშორისო ადამიანის უფლებათა დამცველმა ინსტიტუტებმა მიიღონ შემდეგი ზომები:

1. რიჩარდ გიგანი და თორნიკე მთვარელიძე ამოიღონ ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების პროპორციული სიიდან და გაათავისუფლონ მარნეულის მუნიციპალიტეტში თანამდებობებიდან. მამუკა გიგანი გაათავისუფლონ მარნეულის მუნიციპალიტეტიდან. რიჩარდ გიგანის ძალადობის შემთხვევებს 90-იან წლებში სამართლებრივი რეაგირება არ მოჰყოლია და შესაბამისად, მისი ოჯახის მხრიდან ძალადობა, ბულინგის და ფიზიკური ძალადობა დღემდე გრძელდება.
2. ადგილობრივი თვითმმართველობის სტრუქტურებში დისკრიმინაციისა და ტოლერანტობის შესახებ სავალდებულო საგანმანათლებლო პროგრამების დანერგვა.
3. სამართალდამცავმა ორგანოებმა დაუყოვნებლივ უნდა შეწყვიტონ მსხვერპლსა და მის ოჯახზე ზეწოლა და გამოძიება უნდა ჩატარდეს სრულიად დამოუკიდებელი და გამჭვირვალე ფორმით, კანონმდებლობის შესაბამისად.
4. უნდა გაძლიერდეს დისკრიმინაციის ამკრძალავი კანონების აღსრულება და დარღვევებისთვის უნდა იქნას გამოყენებული რეალური და სამართლიანი სანქციები.
5. უზრუნველყოფილი უნდა იყოს თანაბარი შესაძლებლობები განათლებაში, ჯანდაცვაში, დასაქმებასა და საჯარო სამსახურებში.
6. უზრუნველყოფილი უნდა იყოს დისკრიმინაციის შესახებ საჩივრების ეფექტური და მიუკერძოებელი გამოძიება საქართველოს სახალხო დამცველისა და დამოუკიდებელი ზედამხედველობის ორგანოების მიერ.